انصارالله يمن قدرت نظامي نوظهور منطقه‌اي
سيدحسين موسوي
هياتي از كارشناسان سازمان ملل مدعي شده‌اند كه گروه انصارالله اكنون به يك سازمان بسيار قدرتمند منطقه‌اي با توان تاثيرگذاري بر جريان تجارت بين‌المللي تبديل شده است. حوثي‌ها از سال 2014 كه كنترل صنعا، پايتخت يمن و بیشتر مناطق شمالي اين كشور را در دست گرفتند با حمله نيروهاي ائتلاف به رهبري عربستان روبه‌رو شدند اما بيش از 7 سال جنگ نه فقط آنان را از پا در نياورد، بلكه به قدرتمندتر شدن آنها انجاميد و عربستان به ناگزير با آنان اعلام آتش‌بس كرد كه بيش از 2 سال است دوام دارد. انصارالله پس از توفان الاقصي در اواخر اكتبر سال 2023، در تكميل زنجيره محور مقاومت، عمليات نظامي گسترده‌اي را در درياي سرخ آغاز كرد و دامنه حملات خود را به سرزمين‌هاي اشغالي كشاند و در حال حاضر قصد دارد با انجام عمليات دريايي در مقابل محاصره غزه توسط ارتش رژيم اسراييل و ممانعت از عبور كشتي‌هاي تجاري به سوي اين رژيم و محاصره دريايي توازني را در جنگ ايجاد كند. تجزيه و تحليل داده‌هاي سازمان بين‌المللي دريانوردي امريكا و انگليس نشان مي‌دهد كه در فاصله 15 نوامبر 2023 تا 31 جولای 2024 ميلادي حداقل 134 حمله از مناطق تحت كنترل انصارالله عليه كشتي‌هاي تجاري و نيز كشتي‌هاي جنگي ايالات متحده و بريتانيا در درياي سرخ و خليج عدن انجام شده است و به عبارتي تغيير فاز انصارالله با اقدامات اخير به ويژه در دريا باعث افزايش نفوذ و قدرت آنان در منطقه شده است. در حال حاضر تعداد رزمندگان انصارالله بيش از 350 هزار نفر تخمين زده مي‌شود درحالي كه، اين رقم در سال 2022 حدود 220 هزار نفر و در سال 2015 ميلادي تنها 30 هزار تن بوده است. امريكا و تنها متحد اين كشور يعني انگليس با اعزام ناوگان دريايي به درياي سرخ تلاش كردند در حمايت از اسراييل با انجام حملات هوايي آنان را مجبور به توقف عمليات كنند، اما بيش از يك سال نبرد نشان داده است كه نيروهاي امريكايي و انگليسي قادر به متوقف كردن انصارالله نبوده‌اند. انصارالله اعلام كرده كه هدف آنها كشتي‌هايي است كه به مقصد اسراييل حركت مي‌كنند و خواستار مقابله با ديگر كشورها نيستند، اما امريكا و انگليس در حمايت از رژيم صهيونيستي خود را با انصارالله درگير كرده‌اند. از سوي ديگر اين دو كشور اعلام كرده‌اند در صورتي كه حوثي‌ها اجازه عبور به كشتي‌ها در درياي سرخ را بدهند، آنان نيز عمليات خود را متوقف خواهند كرد. در افق مذاكرات صلح با عربستان اين موجب ايجاد نوعي انسداد شده كه در آن در رويارويي‌هاي نظامي عمدتا انصارالله دست بالا را داشته و تا حد زيادي توانسته است به هدف خود كه ممانعت از عبور كشتي‌هايي بشود كه به مقصد اسراييل مي‌روند. در عين حال انصارالله همچنين از اواسط مارس 2024 عمليات نظامي خود را به اقيانوس هند و دماغه اميدنيك نيز گسترش داده‌اند. در مقابل عمليات نظامي امريكا و انگليس عموما معطوف به بمباران انبارهاي تسليحاتي بوده است. اقدامات انصارالله بيش از يك سوم از سهم جهاني حمل ونقل دريايي در درياي سرخ را كاهش داده و هزينه‌هاي بيمه كشتي‌ها براي عبور از اين آبراه تا 3 برابر افزايش يافته است. همچنين كالاهاي ارسالي نيز بين 10 تا 15 روز ديرتر به مقصد مي‌رسد. افزون بر آن چند شركت بزرگ حمل و نقل دريايي كه سهم بسياري در انتقال كالا دارند، فعاليت‌هاي خود را در درياي سرخ به حال تعليق درآورده‌اند. محاصره دريايي اسراييل توسط انصارالله با وجود هزينه كم براي اين رژيم بسيار خسارت‌بار بوده است. انصارالله در ابتدا با قايق‌هاي تندرو براي تصرف كشتي‌ها و اسكورت آنها به بندر حديده و ديگر بنادر يمن اقدام مي‌كردند، اما پس از حملات امريكايي‌ها و افزايش ريسك، آنان تاكتيك‌هاي عملياتي خود را تغيير دادند و با استفاده از موشك‌هاي كوتاه برد و پهپاد علاوه بر كشتي‌ها به ناوهاي امريكايي و انگليسي نيز حمله مي‌كردند. اين نبردها نه فقط قدرت انصارالله را افزايش داد، بلكه اقدام آنان در دفاع از فلسطين در نگاه مسلمانان و جهان عرب مشروعيت بخش بود. استقلال انصارالله در تصميم‌گيري‌ها و پيچيدگي آنان در انجام حملات نظامي، كشورهاي امريكا و انگليس را در اقدامات متقابل محتاط‌تر كرده است. امريكا با انجام حملات به انبارهاي تسليحاتي و موشك‌هاي بالستيك، موشك‌هاي كروز و كارخانه‌هاي توليد سلاح پرتاب‌گرا و رادارها تلاش كرده است انصارالله را متوقف كند ولي انصارالله با انتقال امكانات خود به زيرزمين، اقدامات نظامي امريكا را كم اثر كرده است. عمليات هوايي و بمباران مناطق به‌ويژه در استان صنعا تاكتيك‌هايي نيستند كه بتواند مانع از ادامه عمليات انصارالله شود.
امريكايي‌ها تلاش كردند از طريق راه‌حل‌هاي ديپلماتيك و ارائه مشوق‌هايي نظير به رسميت شناختن و كمك‌هاي مالي انصارالله را تحت تاثير قرار بدهند اما اين اقدامات نيز نتوانست عزم و اراده اين محور از مقاومت را بازدارد.
عبدالملك حوثي، رهبر انصارالله در سخنراني اخير خود پس از پيروزي ترامپ گفت در يمن ما با ترامپ تجربه داريم و نتيجه تجربه اين بوده است كه او در اين كشور نه در برخورد با جبهه يمن ناكام ماند بلكه در فلسطين، لبنان، سوريه، ايران و عراق هم موفق نشد لازم به يادآوري است كه موفقيت او فقط در دوشيدن چند رژيم عربي با صدها ميليارد دلار بود. نه ترامپ و نه بايدن و نه هيچ جنايتكاري در جهان نمي‌تواند ما را از موضع محكم و اصولي خود در حمايت از فلسطين منصرف كند. صرف نظر از اندازه تشديد تنش ما از مواضع اصولي‌مان در حمايت از مردم فلسطين منصرف نخواهيم شد و بنابراين بهترين گزينه براي امريكا توقف تجاوز است. ترامپ گفته است به جنگ‌ها پايان مي‌دهد و اگر صادق باشد، تجاوزاتي را كه امريكا در نوار غزه و در لبنان در آن شركت دارد متوقف مي‌كند.
انصارالله تاكنون با پرهيز از درگيري مستقيم و با انجام عمليات غافلگيرانه و شگفتي‌ساز خسارت‌هاي قابل توجهي به نيروهاي ائتلاف وارد كرده است آنان اثبات كرده‌اند كه از منظر ژئوپلیتيك كليد كشتيراني در درياي سرخ را در دست خود دارند.
اخيرا يمني‌ها از يك زيردريايي انتحاري به نام «القارعه» رونمايي كردند و در همان حال با موشك فراصوت (هايپرسونيك) به پايگاه هوايي نواتيم در صحراي نقب در جنوب فلسطين اشغالي حمله كردند.
امروزه امريكا براي مشروعيت دادن به اقدامات خود عليه انصارالله ناگزير شده است اتحادي با 20 كشور از جمله انگليس، هلند، استراليا، كانادا و بحرين البته بدون حضور رژيم اسراييل تشكيل دهد تا ذيل قطعنامه سال گذشته شوراي امنيت سازمان ملل در 21 دي 1402 شمسي عمليات تهاجمي‌تري را عليه انصارالله انجام بدهد. در همين اواخر بارها امريكا و انگليس مواضع نظامي حوثي‌ها را بمباران كردند، اما با توجه به شرايط كنوني بعيد به نظر مي‌رسد كه چنين حملاتي، عزم انصارالله را متزلزل سازد. راهبرد انصارالله جنگ نامتقارن و شگفتي‌سازي است كه يك جنگ نسبتا كم‌هزينه را رقم مي‌زند اما براي امريكا و متحدانش بسيار پر هزينه و گرانقيمت خواهد بود.
در عين حال اگر چه اسراييل چندين بار با انجام حملات هوايي گسترده منابع انرژي و زيرساخت‌هاي انصارالله را هدف قرار داده و آسيب‌هاي جدي وارد كرده اما ترجيح مي‌دهد همچنان امريكا و انگليس به نيابت از اين رژيم متكفل امر حوثي‌ها باشند.
دورنماي آينده نبرد امريكا و انصارالله در درياي سرخ به تعيين تكليف آتش بس دائم در غزه بستگي دارد.
در وضع فعلي سناريوي محتمل تداوم مقابله است و به نظر مي‌رسد با اين سناريو تا زمان استقرار ترامپ در كاخ سفيد، عمليات انصارالله و پاسخ‌هاي محدود امريكا و متحدانش ادامه يابد و نيز شركت‌هاي كشتيراني بايد خود را با ضرر و زيان و افزايش هزينه‌ها و ريسك عبور از اين آبراه سازگار كنند، همچنين بي‌شك رژيم اسراييل دائما مترصد غافلگيرهاي انصارالله خواهد بود. در هر حال به نظر مي‌رسد امريكا و متحدانش جنگ پر هزينه‌اي را در درياي سرخ در مقابل انصارالله خواهند داشت و تا زماني كه جنگ در غزه و لبنان فروكش نكند، اين سناريو تداوم خواهد داشت. امريكا و به ويژه دولت آينده اين كشور اگر به اين نتيجه برسد كه هزينه‌هاي حمايت از رژيم اسراييل و ماجراجويي‌هاي نتانياهو از حد تحمل آنان گذشته است و حفظ نتانياهو در قدرت براي آنان بسيار گران تمام خواهد شد. به احتمال زياد راه براي آتش بس دايم و متوقف كردن جنگ در همه جبهه‌ها باز خواهد شد.
سناريوي سوم آن است كه ايجاد حوادثي باعث تشديد جنگ شده و شرايط براي تنش بيشتر فراهم شود. در چنين صورتي انصارالله احتمالا از جنگ‌افزارهاي جديدي رونمايي خواهد كرد و در مقابل بمباران‌ها كه تاكنون بيشتر زيرساخت‌هاي يمن را هدف قرار مي‌داده است متوجه رهبران سياسي انصارالله، نهادهاي سياسي و ترور فرماندهان نظامي انصارالله شود. امريكا تاكنون از انجام چنين اقداماتي خودداري كرده، اما ممكن است تحت فشار نتانياهو، همان سياست ترور رهبران در لبنان و غزه را دنبال كند. بديهي است افزايش تنش به افزايش حملات انصارالله عليه سربازان امريكايي و كشتي‌هاي نظامي اين كشور منجر خواهد شد و افزون بر غير قابل استفاده شدن درياي سرخ در حمل و نقل دريايي، احتمالا شبكه‌هاي ارتباطي كابلي نظير كابل آسيا، اروپا و آفريقا و نيز كابل‌هاي هند به اروپا و كابل SEACOM كه اكنون 25 درصد داده‌ها را ميان آسيا و اروپا منتقل مي‌كنند آسيب قطعي ببينند. برنامه‌ريزي براي اين گسترش آينده شاهراه اينترنتي تا 90 درصد هدف بار داده‌هاي انتقالي آسيا به اروپا و آفريقا بوده است .ضمن آنكه بعيد به نظر مي‌رسد امريكا و متحدانش با توجه به شرايط بين‌المللي و منطقه‌اي و همچنين تجارب شكست خورده پيشين در افغانستان و عراق دست به اقدام زميني بزنند، چه در آن صورت نيز با ارتش 350 هزار نفری يمن و ميليون‌ها انساني كه در راهپيمايي‌ها نشان مي‌دهند از انگيزه عالي براي رويارويي برخوردارند، روبه‌رو خواهند شد. چنين به نظر مي‌رسد كه جهان و منطقه بايد خود را براي كنار آمدن با اين قدرت نوظهور در يكي از كليدي‌ترين نقاط دنيا آماده كند . امري كه به گواه گزارش 357 صفحه‌اي كارشناسان سازمان ملل از يك گروه مسلح محلي با توانايي‌هاي محدود اينك به يك سازمان قدرتمند نظامي با امكانات پيشرفته و پيچيده تسليحاتي و حمايت گسترده مردمي بدل شده است. البته اين كارشناسان حمايت ج .ا.ا و تبادل تجربيات، آموزش و انتقال فناوري در محور مقاومت و ميان حزب‌الله لبنان و حشدالشعبي عراق و حتي روسيه را عامل ظهور قدرت نظامي انصارالله مي‌دانند. موضوعي كه انصارالله آن را نفي مي‌كند و دستاوردهاي دانش تسليحاتي خود را بومي مي‌داند.
رييس مركز پژوهش‌هاي علمي و مطالعات استراتژيك خاورميانه